Бу күннэргэ Хаҥалас улууһун Өктөмүгэр «Кулаковскай ааҕыылара-2025» мөккүөр түһүлгэтэ буолан ааста. Өрөспүүбүлүкэ таһымнаах тэрээһин маҥнайгы Бэрэсидьиэммит Михаил Ефимович Николаев төрөөбүт дойдутугар Өктөмҥө, Николаев - Кииҥҥэ тэрилиннэ. Билим алын академията ыытар уолаттар дебаттара бэрт сэргэхтик ааста.

"Оҕонньор кэпсээнэ" методическай лаборатория салайааччыта Светлана Дмитриевна Пудова, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ ыччат бэлиитикэтигэр туйгуна, методист-учуутал санаатын маннык үллэстэр:

-- Мэҥэ Хаҥалас улууһун В.Н. Оконешников аатынан Павловскай орто оскуолата Өксөкүлээх хайысхатынан 30 сыллаах үлэтин уопутугар олоҕуран, 2017 сыллаахха "Оҕонньор кэпсээнэ" диэн методическай лаборатория тэрийбиппит.

Өксөкүлээх Өлөксөй төрөөбүтэ 150 сааһын көрсө биллэриллибит Биэс сылы биһиги оскуолабыт кэллэктиибэ үөрүүнэн ылыммыппыт. Анал үлэ былаанын 2022 сыл ахсынньы ыйга оскуолабыт педсоветынан бигэргэппиппит. Лаборатория хамсатар бырайыактара: Кулаковскай ааҕыылара, "Айар кут аАРТыга", "Дьулурҕан", "Үйэтитии", "Саахымат, дуобат түһүлгэтэ", "Сахалыы тыыннаах чэппиэр", "Ыһыах" уо.д.а.

А.Е. Кулаковскай үнүстүүтүн, Николаев киинин, ХИФУ пединститутун, Мэҥэ Хаҥаластааҕы үөрэҕирии салалтатын, «Кэскил» бэчээт кыһатын, «Өксөкүлээх эргимтэтэ», "Үс кут -- үс сэргэ", «Айгы ситимэ» уопсастыбыннай түмсүүлэри, өрөспүүбүлүкэ оскуолаларын кытта бииргэ үлэлиир ситиммит кэҥээн иһэриттэн астынабыт. "Дьулурҕан" бырайыак уолаттарга аналлаах уһуйаан. Инникитин баһылыыр-көһүлүүр дьоммут уолаттар буолаллар, онон бу бырайыак Өксөкүлээх Өлөксөй «Оттоку олук алгыһынан» сайдам санаалаах, аан дойдуну анаарар, ылыннарыылаах ыллыктаах тыллаах, дойдутун, олорор түөлбэтин устуоруйатын билэр, дойдумсах, аймаҕымсах, айар-тутар, бэйэтин кыанар, сатабыллаах, дьаһаллаах уол оҕо иитиллэн тахсар эйгэтин тэрийэр сыаллаах-соруктаах.

Бу бырайыагы биир хамсатар ньыманан "Мөккүөр түһүлгэтэ" дьыалабыай оонньуу буолар. Оскуолабытыгар, Өксөкүлээх ааҕыытын иһинэн ыытан баран, төрдүс сылын Хаҥалас улууһун Өктөм нэһилиэгэр Николаев – кииҥҥэ ыытабыт. Дириэктэр Юрий Иванович Семенов тута өйөөн тэрээһиммит ис хоһооно дириҥииригэр, ыыра кэҥииригэр күүс-көмө буолбута. Михаил Ефимович Николаев баһылыыр - көҕүлүүр оҕону уһуйарга сылга 50 чаас дебаттатыахха, 50 чаас успуорка күрэххэ, 50 чаас волонтерскай үлэҕэ кытыннарыахха диирэ. Итинник аныгы үйэ ирдэбилигэр саҥа тыыннаах сайыннарар Николаев-киини кытта бииргэ үлэбит саҕаламмыта.

Сүбэ-ама буолар научнай консультаннарбыт социолог-учуонай, профессор, уопсастыбаннай диэйэтэл Ульяна Алексеевна Винокурова, Николаев – киин дириэктэрэ Юрий Иванович Семенов, лабораториябыт түһэ, педагогическай үлэ бэтэрээнэ, РФ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Галина Васильевна Егорова буолаллар.

Бу оонньуу уратыта диэн:

1. Сахалыы тылынан ыытыллар

2. Саха духовнай лидердэрин айымньыларын ааҕыахтаахтар, этиилэригэр бу үлэлэргэ тирэҕириэхтээхтэр

3. Саастарынан 4-с кылаастан саҕалаан уолаттар эрэ кытталлар, саастарынан арахсан хамаанданан кытталлар.

4. Бастаан Мэҥэ Хаҥалас оҕолоругар аналлаах этэ, былырыыҥҥыттан аһаҕас буолла. Холобур, быйыл Дьокуускай куораттан, Тулагыттан, Мэҥэ Хаҥалас, Хаҥалас, Горнай улуустарыттан кытыннылар.

5. Улахан кылаас оҕолорун кытта биир улахан киһи хамаандаҕа кыттыан сөп.

Быйылгы оонньуу кэнниттэн кыра кылаастан дьарыктаммыт Павловскай оскуолатын хамаандатын 10-с кылааһын үөрэнээччилэрэ Павлов Василий, Егоров Артем бу дьыалабыай оонньуу тус сайдарбытыгар туһалаах буолла диэн санааларын үллэһиннилэр. Дьон иннигэр санаабытын сайа этэ үөрэннибит, эспиэрдэр санаабытын сайыннаран, билиибитин кэҥэтэн биэрэллэр диэн махтаннылар. Саҥа кыттар оҕолорго дьаныардаахтык дьарыктаныҥ, оччоҕо ситиһии кэлиэҕэ диэн сүбэлээтилэр. Оттон саҥа кэлбит оҕолор Николаев-киини сөҕө, сэргии көрдүбүт, оонньууну сэргээтибит, эһиил өссө кэлиэхпит диэн үөртүлэр.

Маннык дьыалабыай оонньуу ыытыллар эйгэтин бэйэ тэриниэн сөп. Методическай босуобуйа ыытан көмөлөһөбүт, анал сэминээр ыытабыт.

Тэрээһини 2027 сылга диэри Николаев-кииҥҥэ ыытар былааннаахпыт. Онон сэргээбит бас-көс дьоммутун хамаандаҕа уонна эспиэр быһыытынан кыттаргытыгар ыҥырабыт. М.Е. Николаев суруйан-бичийэн, этэн-тыынан хаалларбытын дьоҥҥо-сэргэҕэ тиэрдэргэ сайдам тэрээһиннэргитин күүтэбит.