Арфа — 46 кыллаах, сэттэ педаллаах, дьикти кэрэ тыастаах, оркестр киэргэлэ буолар аналлаах үнүстүрүмүөн. Лидия Новгородова 1965 с. Ленинград куоракка Н.А.Римскэй-Корсаков аатынан консерваторияны оркестр салаатын  арфа кылааһын бүтэрэн,  ахтылҕаннаах дойдутугар бастакы арфаны сүгэн-көтөҕөн, муусука, драма тыйаатырыгар аҕалбыта. Ол арфа кэлиэҕиттэн тыа сирин тымныы кулууптарыгар саха дьоно арфа диэн дьикти үнүстүрүмүөнү  сөҕө, махтайа, курдаттыы абылата истибиттэрэ. Саха муусукатын историятыгар Лидия Павловна Новгородова бастакы арфистка. Быйыл сахаттан бастакы арфистка, Саха АССР үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыската, В.А.Босиков аатынан Муусука үрдүкү оскуолатын профессора,  арфаҕа норуоттар икки ардыларынааҕы, Россиятааҕы куонкурустар дьүүллүүр сүбэлэрин, педагог-арфистар Россиятааҕы ассоциацияларын чилиэнэ Лидия Новгородова  айымньылаах айар үлэтин 55 сыла.

2017 с. күһүн, фотограф Алексей Васильевтыын (кини инстаграмҥа @lekon_v диэн страницалаах) Покровскайдыыр аартыкка турар Муусука үрдүкү оскуолатыгар, көмүһү бүрүммүт күһүҥҥү айылҕа быыһыгар симэнэн  турар дьоҕус коттеджка сылдьыбыттаахпыт. Алексей эмиэ бэйэм курдук, идэтин, эйгэтин сөбүлүүр киһи, олус үчүгэйдик, айымньылаахтык, кинини  батыһан, киһи хаартыскаҕа түһэрэн барыан курдук, умсугутуулаахтык  хаартыскаҕа түһэрбитин өйдүүбүн. Бэрт күндү үнүстүрүмүөннэри, көмүс арфалары көрөөт, Алексей таһырдьа таһааран, ол аттыгар кэрэчээн арфисткалары уонна Лидия Павловна Новгородованы хаартыскаҕа түһэриэн баҕарбыта. Ол түгэн дьайан эбитэ дуу, матырыйаалбын оннук ааттаабытым.  “Көмүс күһүн уонна көмүс арфа” диэн матырыйаал “Кэскил” хаһыакка тахсыбыта. Ирдэбиллээх, суруллубуту барытын хайгыы сылдьыбат, бэйэтин идэтин, суругу-бичиги дэгиттэр үрдүктүк  баһылаабыт кылаабынай редактор,  суруйааччы Евдокия Иринцеева: “Эн үчүгэй матырыйаалы суруйбуккун. Умсугутуулаах. Киһи  аахтар ааҕан бара турар”, диэбитэ.   

Ити матырыйаалбын уонна геройбун мин күндүтүк саныыбын. Лидия Павловналыын күһүҥҥү халлаан анныгар, Былатыан Ойуунускай  пааматынньыгын аттыгар эбии көрсөн сэһэргэспиппит. Арахсарбытыгар, “Первая арфистка Якутии” диэн бэйэтин олоҕун туһунан кэпсиир бэрт чаҕылхай  кинигэни илии баттаан бэлэх ууммута. “Дорогой  и милой Жанне в знак совместной, творческой работы. Желаю быть такой же творческой, интересной, красивой, здоровой. Л. Новгородова”, диэн автографтаах кинигэ  долбуурбар дьоһун сири ылар.   

Ураты дьылҕата, олоҕо умсугуппута

Кырачаан сааһыгар Ленинградка Н.А.Римскэй-Корсаков аатынан консерватория иһинэн үлэлиир муусука оскуолатыгар Дьокуускайтан үөрэнэ барбыт кыысчаан дьылҕата, олоҕо оҕо суруналыыһын умсугуппута. Барыта—оҕо саастан саҕыллар.  

Кини өссө Дьокуускайга оҕо муусукаалынай интэринээт-оскуолатыгар  үөрэнэ сылдьан, “мин артыыска буолуом”, диэн хоруйдуур эбит. Ленинград куораты хайдах ылыммыта, онно маҥнай тугу көрбүтэ—барыта интэриэһинэй. Комаровоҕа оҕо дьиэтигэр сайылыы сылдьан, оҕо суруйааччытын Самуил Маршагы, балет “сулуһун” Галина Уланованы, Сергей Эйзенштейн киинэтигэр Александр Невскэйи ситиһиилээхтик оонньообут ССРС норуодунай артыыһа Николай Черкасовы көрбүтүн умнубат. Олоххо ыра санааҕа тардыһыы, үтүө дьоннуун алтыһыы курдук түгэннэр—олох сүмэтэ, ис хоһооно диэтэххэ, омуна суох.

Күндү учууталларын эҕэрдэлииллэр

Бу күннэргэ Муусука үрдүкү оскуолатын арфа кылааһын иитиллээччилэрэ, үөрэнээччилэрэ истиҥник, күндүтүк саныыр киһилэрин, Лидия Павловна Новгородованы айар үлэтин 55 өрөгөйдөөх сылынан эҕэрдэлииллэр, ис сүрэхтэн тахсар махтал истиҥ тылларын аныыллар: “Биһиги эйигин,  идэтигэр олус бэриниилээх, саталлаах, дьаһаллаах үтүө  учууталбытын  үрдүктүк сыаналыыбыт, киэн туттабыт, киэҥ билиигин-көрүүгүн үөрэнээччилэргэр, устудьуоннаргар дириҥник иҥэрэҕин, тус холобургунан киһилии сыһыаҥҥа иитэҕин, үтүөнү-кэрэни тэнитэҕин. Айыы санааҕынан салайтаран, бааргынан-суоххунан көмөлөһөн, хайа да түбэлтэҕэ өйөөн-убаан, сүбэлээн-амалаан, үөрэхтэнэр үөрүүтүн биллибит, олох киэҥ аартыгар чиҥник үктэннибит”.

Лидия Павловна үөрэппит, уһуйбут оҕолоруттан Лина Варламова Мароккоҕа Королевскай оркестрга, Мария Дедюкина, Луиза Шадрина Дьокуускайга С.Омоллоон аатынан Опера уонна балет тыйаатырыгар, Наташа Соломонова, Кристина Сорочинская Филармонияҕа үлэлииллэр. Алина Леонтьева практикатын Улан-Удэҕэ ааспыта.

Бэйэбиттэн эбэн эттэхпинэ, 2017 с. “Россия—Моя история” мультимедийнай  историческай пааркаҕа “Задай вопрос первому Президенту” диэн СӨ бастакы Президенэ Михаил Николаев 80 сааһынан улахан тэрээһини көҕүлүүр  кэммэр, Лидия Павловна үөрэнээччилэрин уонна иитээччи Ирина   Владимировна Саввинованы кытары ыҥырыыбын ылынан, Михаил  Ефимовиһы умнуллубат гына истиҥник эҕэрдэлээбиттэрэ. Биһиги  тэрээһиммитин Муусука үрдүкү оскуолатын арфисткалара, ырыаһыттара, хомусчуттара биллэрдик, чаҕылхайдык киэргэппиттэрэ.        

Жанна Леонтьева.