Оскуола саастаах оҕолорго аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи  «Кэскил» хаһыат 2019 с. алтынньы 1 күнүнээҕи нүөмэригэр Муусука күнүнэн «Эдэр политолог муннуга» рубрикаҕа «Саха сиригэр—«Муусука—барыбытыгар» бырайыак» диэн политолог Николай Слепцов ыстатыйата таҕыста.         

Саха сиригэр—«Муусука —барыбытыгар» бырайыак  

Оҕолоор, алтынньы 1 күнэ—аан дойду үрдүнэн Муусука    бырааһынньыга. Бу күн аан бастаан 1975 с. бэлиэтэммитэ. Онтон Россияҕа ити бырааһынньык 1996 с. олохтоммута.  

Саха сирин үөрэппит учуонайдар, айанньыттар, манна көскө кэлэн  олоро сылдьыбыт политическай сыылынайдар сахалар ырыаны олус  сөбүлүүллэрин таба көрөн, сөҕөн-махтайан суруйбуттара. Кинилэр  этэллэринэн,  саха атыгар эбэтэр оҕуһугар олордор эрэ, суолу быһа ыллыан сөп. Ол аата, ырыаһыт, поэт уонна артыыс  буола кубулуйар.  

Ырыалыын алтыһыым

Кыра эрдэхпинэ атынан хас да күнү быһа тиийиэхтээх сирбитигэр диэри олус сылаалаахтык айанныырбыт. Суолу сирдээччибит  атыгар олордо да, уһун, бүтэн биэрбэт ырыатын саҕалыыра. Тыла соччо  иһиллибэтэр да, матыыба туох эрэ ааспыты, санаарҕабыллааҕы ахтар курдуга. Оттон айаннаан бүттэ да, ыллыыр диэни олох сатаабат курдук буолан хаалара. Ол аата, дууһата «уоскуйар» быһыылааҕа. Ити мин ырыа туһунан бастакы өйдөөн хаалбыппын кэпсиибин.

Огинскайга абылаппытым

Улаатан баран, араас ырыаны билэр, бэйэм эмиэ испэр киҥинэйэн   ыллыыр буолбутум. Онус кылааска үөрэнэ сылдьан араадьыйанан Огинскай  полонеһын туһунан бэртээхэй кэпсээни истибитим. Онтон ыла бу муусуканы үйэм тухары таптыыбын. Итинтэн ордук мин дууһабар сөп түбэһэр муусука суох курдук. Манна күүстээх санаа, сырдык таптал, ыарахан дьылҕа сындалҕана, онтон өрөгөйдөөх кыайыылар дорҕоонноро иһиллэр  курдуктара. Полонез диэн оннук муусука эбит.

Ааптара Михаил Клеофас Огинскай. Кини Польша көҥүлүн иһин XVIII үйэҕэ  охсуспут  киһи. Полонез 1802 с. Венецияҕа суруллубут. Билигин аан дойдуга аатырбыт айымньы. Атын аата «Прощание с Родиной» диэн. М.  Огинскай дойдутун эрэ кытта буолбакка, таптыыр дьахтарын кытта эмиэ бырастыыласпыта. Ол иһин ордук долгутуулаах дорҕооннор үөскээбиттэр  быһыылаах.

Бастакы Президент этиитэ

Саха киһитин нарын дууһатын элбэх суруйааччы, поэт, композитор  сөҕөн-махтайан дьүһүйбүттэрэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтин бастакы Президенэ  М.Е.Николаев 2013 с. балаҕан ыйын 30 күнүгэр «Музыка для всех» диэн бырайыагы олоххо киллэрэр туһунан эппитэ. Билигин ити  бырайыак олоххо киирдэ. Ону бары да билэҕит. Муусука Саха сирин тилийэ  көттө, оннооҕор сыһыыларга, киэҥ толоооннорго дорҕоонноро  дьиэрэйэр.

1991 с. алтынньыга М.Е.Николаев Саха Өрөспүүбүлүкэтин Оператын  уонна балетын Судаарыстыбаннай тыйаатырын тэрийэр туһунан Ыйаахха  илии баттаабыта. Тыйаатырга аатырбыт суруйааччы Д. К. Сивцев-Суорун  Омоллоон аатын иҥэрбиттэрэ. Итинтэн ыла өрөспүүбүлүкэ култууратын  сайдыыта саамай үрдүк таһымҥа тахсыбыта.  

Муусука Үрдүкү оскуолата 

Итини тэҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбата, Президент    М.Е.Николаев Саха сиригэр Муусука Үрдүкү оскуолатын арыйбыттара. Мин билэрбинэн, ити оскуолаттан сүүһүнэн үрдүк үөрэхтээх, култууралаах анал идэлээхтэр үүнэн таҕыстылар. Кинилэр Аан дойду устун айаннаан, саха  музыкальнай култууратын истиҥ кэрэһиттэрэ, тарҕатааччылара  буоллулар.   

Бу оскуоланы тэрийбит, иилээн-саҕалаан киэҥ аартыкка таһаарбыт киһи Василий Афанасьевич Босиков. Кини Саха АССР уонна Россия култууратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А.Ойуунускай аатын судаарыстыбаннай  бириэмийэ лауреата, Саха сирин бочуоттаах гражданина. Кини 8 кинигэ уонна 300-тэн тахса ыстатыйа ааптара. 2012 с. Муусука Үрдүкү оскуолатыгар  кини аата  иҥэриллибитэ.

Бу оскуола материальнай базатын, дьиэтин-уотун, сирин-дойдутун  быһаарарга М.Е.Николаев быһаччы үтүөлээх. Онон кини Саха сиригэр  муусука сайдарыгар улахан кылааты киллэрбит салайааччы уонна политик буолар.

Билигин өрөспүүбүлүкэ бары муннуктарыгар муусука үөрэҕэ  тэнийэр, элбэх итинник аналлаах оскуолалар үлэлииллэр. Ол аата, биһиги  норуоппут ыллыыр-туойар, айар уонна сайдар.

Николай Слепцов, политолог.